26 Απριλίου, 2013

ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ





ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ Μ. ΣΑΒΒΑΤΟΥ 


Τα αγόρια και οι μεγάλοι άντρες όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα έκοβαν ξύλα κυρίως κατσοπρίνια, ασπαλάθους και άλλους θάμνους και το Μεγάλο Σάββατο έφτιαχναν τη ρεματιά ύψους 3-4 μέτρων και πλάτους 6-8 μέτρων για να κάψουν το ομοίωμα του Ιούδα.

Το Μεγάλο Σάββατο, το ομοίωμα του Ιούδα τοποθετούνταν πάνω στη ρεματιά με τα ξύλα, για το φόβο των Ιουδαίων, δηλαδή των γειτονικών χωριών που επιδίωκαν να κλέψουν τον Ιούδα. Το βράδυ της Ανάστασης, με το Χριστός Ανέστη, τα κοπέλια έδιναν (έβαζαν) φωθιά στον Ιούδα, ο οποίος καιγόταν με τα απαραίτητα μπαλοταρίσματα και ακόμα και εχθροί -εκείνη την ημέρα- έδιναν το φιλί της Αγάπης στο προαύλιο της εκκλησίας.

Τ Ο ΣΗΜΑΝΤΗΡΙ ΚΑΙ Η ΜΙΚΡΗ ΦΟΥΝΑΡΑ 
Παλιά ο επίτροπος της κάθε εκκλησίας, δυο ώρες πριν την Ανάσταση, έπαιρνε ένα σήμαντρο και χτυπώντας το γυρνούσε από γειτονιά σε γειτονιά, για να ξυπνήσει-προσκαλέσει τους πιστούς για τη θεία λειτουργία. Φεύγοντας οι πιστοί από το σπίτι, για να πάνε στην εκκλησία και να ακούσουν το «Χριστός Ανέστη», άναβαν στην αυλή μια μικρή φωτιά (μικρή φουνάρα) για το κάψιμο του Ιούδα του σπιτιού, πάνω από την οποία περνούσαν όλοι, μικροί μεγάλοι, κάνοντας ταυτόχρονα το σταυρό τους και μια ευχή, δηλαδή λέγοντας π.χ. «Έτσι να καούν και οι δικοί μας προδότες και εχθροί!» 



ΤΟ ΑΜΙΛΗΤΟ ΦΩΣ 
Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου, γινόταν η Ανάσταση. Οι πιστοί, μόλις έλεγε ο παπάς το «Δεύτε λάβετε φως», με ένα κερί ή φαναράκι μετέφεραν το Άγιο Φως στο σπίτι τους αμίλητοι (μόλις έπαιρναν το φως και μέχρι να πάνε στο σπίτι δεν έλεγαν καμιά λέξη), πιστεύοντας ότι έτσι θα γινόταν κάτι καλό στο σπιτικό τους ή ότι έτσι θα έφευγαν οι δαίμονες. 


Φθάνοντας στο σπίτι έκαναν, στ’ ανώφλι της εξώπορτάς τους, το σημείο του Σταυρού με τη φλόγα του αναστάσιμου κεριού, που αποτυπωνόταν στο ξύλο με την καπνιά ο σταυρός. Aυτός ο σταυρός, ας ήταν μαύρος και κακότεχνος, θα ήταν ο φύλακας άγγελος του σπιτιού «ολοχρονίς του χρόνου». Δεν θα άφηνε να μπει μέσα κανένα κακό ή βασκανία, θα ήταν ο ακοίμητος φρουρός, που θα’ διωχνε και θα εμπόδιζε κάθε κακοτυχία, δαιμονικό και αρρώστια!
Θα έφερνε όλο το χρόνο την ευτυχία, την υγεία, το γούρι στο σπιτικό. Στο σκοτεινό σπίτι άναβαν με το «Άγιο Φως», τη βραδιά της Aνάστασης, το καντήλι στο εικονοστάσι, τη λάμπα ή το κερί, που τοποθετούνταν στο πασχαλινό τραπέζι, που γύρω του κάθονταν η οικογένεια για να φάει τα ποθητά, έπειτα από τόσες μέρες νηστείας, τα πασχαλινά φαγητά τους.
Aκόμη με το Άγιο αυτό φως, ήταν έθιμο (ιδιαίτερα στα χωριά) να «τσουρουφλίζουν» λίγο τα ζώα τους, τα φυτά, τα ενδύματα (προικιά) ακόμη και ανθρώπους του σπιτιού. Aυτό, λένε, οι λαογράφοι θα έφερνε γούρι, ευλογία, γονιμότητα, υγεία. Φαίνεται ότι αυτή η πράξη, είναι συμβολική συμμετοχή, στο θείο δράμα και στην Aνάσταση. Συμβολίζει το κάψιμο του παλιού, του αμαρτωλού, του κακού, για να έλθει ο καθαρμός, η ανανέωση, η αναγέννηση, η Aνάσταση!




ΤΟ ΤΥΡΙ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ 
Ένα ιδιαίτερο έθιμο γινόταν παλαιότερα στην Κρήτη. Η νοικοκυρά, το τυρί που περίσσευε από την Τυρινή, το φυλούσε και το έπαιρνε μαζί της στην Ανάσταση, κι όταν ο παπάς έλεγε το "Χριστός Ανέστη" το μοίραζε στους συγγενείς, για να μη βγάζουν καλόγερους (δοθιήνες).
 

Τα κεράκια της Λαμπρής (Στέλιος Σπεράντσας) 
Το εκκλησάκι λάμπει απόψε σαν κρυστάλλι.
«Δεύτε λάβετε...» με γλύκα σιγοψάλλει.
Κι ο παπάς, που τ’ άσπρο ράσο του φορεί,
κι όλοι πάνε για ν’ ανάψουν το κερί.

Τι χαρμόσυνα η καμπάνα που σημαίνει,
τι χαρά που έχει κι ο κόσμος ο πιστός!
Πώς ευώδιασαν οι κήποι οι ανθισμένοι
τώρα, τώρα, που αναστήθηκε ο Χριστός!

Στο σπιτάκι μας γυρίζω σε λιγάκι
και στο δρόμο μου σκορπάω φεγγοβολιά.
Το καντήλι μας ανάβω και το τζάκι
κι αγκαλιάζω τους δικούς μου με φιλιά.

Στο τραπέζι η μαγειρίτσα μας αχνίζει.
Γύρω ελάτε, με χαρά σας προσκαλώ.
Κόψε εφτάζυμο, πατέρα, που μυρίζει
κι ας τσουγκρίσουμε τ’ αυγά για το καλό.



Η ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΜΑΣ ΣΥΝΤΑΓΗ: Γαρδούμια Πασχαλινά Κρήτης

Συστατικά
1 κοιλιά αρνίσια με τα έντερα
1 κρεμμύδι
2 λεμόνια, αλάτι
1 κουταλιά αλεύρι
λίγο φλισκούνι
Για τα Γαρδούμια αυγολέμονο θέλουμε ακόμα 2 λεμόνια 2 αυγά 

Οδηγίες
Πλένομε καλά την κοιλιά, τη ζεματάμε σε βραστό νερό και την ξύνουμε καλά για να καθαρίσει. Πλένομε τα έντερα και τα γυρίζουμε από την ανάποδη με ένα λεπτό ξύλο. Τα ξαναπλένομε και τα τρίβουμε με χυμό λεμονιού, αλάτι και αλεύρι.
Κόβουμε την κοιλιά σε κομμάτια μεγέθους μιας παλάμης περίπου και τυλίγουμε στο κάθε κομμάτι ένα έντερο. Το δένουμε στην άκρη με το ίδιο το έντερο για να μην ξετυλιχτεί.
Ξύνουμε το κρεμμύδι στο τσικάλι, το φλισκούνι, βάζουμε 3-4 ποτήρια νερό να βράσει και ρίχνουμε τα γαρδούμια. Τα βράζουμε ώσπου να μαλακώσουν, σβήνουμε τη φωτιά και ετοιμάζουμε το αυγολέμονο: Χτυπάμε χωριστά τα ασπράδια, συνεχίζουμε με τους κρόκους, το λεμόνι και τέλος ρίχνουμε σιγά-σιγά ζουμί από το τσικάλι στο αυγολέμονο μέχρι να ισορροπήσει η θερμοκρασία.
Κατεβάζουμε το τσικάλι από τη φωτιά και ρίχνουμε μέσα το αυγολέμονο ανακατεύοντας συνεχώς. Ρίχνουμε το αλάτι.


Η ΠΑΣΧΑΛΙΝΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΑΣ: Πασχαλίτσα από cd.
Στην επόμενη κατασκευή μας θα εκμεταλλευτούμε παλιά c.d που μας είναι άχρηστα. Είναι λοιπόν μια ευκαιρία να κάνουμε την ανακύκλωσή μας. 
Με κόκκινο και μαύρο χαρτόνι θα κόψουμε το σχεδιάγραμμα του c.d και θα το κολλήσουμε. Θα χρειαστούμε ακόμα, αυτοκόλλητες βούλες, κόκκινη κορδέλα, ματάκια χειροτεχνίας, ψαλίδι, κόλλα, μαύρο μαρκαδόρο και φαντασία.
Νομίζω ότι το αποτέλεσμα είναι πολύ όμορφο.